Tijdens het gesprek

• Informeer uw cliënt over mogelijke bijwerkingen van medicijnen. Hiermee voorkomt u onnodige frustratie. Dit vergroot de therapietrouw.
• Vertel uw cliënt dat zijn of haar ziekte invloed op het seksuele leven kan hebben. Maak dit bespreekbaar, zodat uw cliënt weet dat hij of zij met vragen hierover bij u terecht kan.
• U kunt gebruik maken van de Gesprekskaart 'Baas over je eigen gezondheid'. Deze kaart is bedoeld voor mensen met een chronische ziekte of beperking en inzetbaar ter voorbereiding op een persoonsgericht consult. De kaart bestaat uit een aantal aandachtsgebieden, waaronder seksualiteit. Op de andere zijde staan enkele vragen die behulpzaam zijn bij het samen met de patiënt in kaart brengen van persoonlijke wensen, doelen en acties. 
• Mensen met een ziekte of beperking kunnen niet zomaar elk anticonceptiemiddel gebruiken. Sommige anticonceptie kan gevaarlijk zijn of minder goed werken. Sommige beperkingen maken het moeilijk om bepaalde anticonceptie te gebruiken.
• Zo nodig kunt u uw cliënt doorverwijzen naar een seksuoloog die zich gespecialiseerd heeft in het begeleiden van mensen met een chronische ziekte of lichamelijke beperking. Kijk hier voor een overzicht per provincie.

Goed om te weten

• Van een aantal ziektes is bekend dat ze invloed hebben op seksualiteit. Dat zijn onder meer: astma, borstkanker, COPD. diabetes, dwarslaesie, hart- en vaatziekten, nierziekten, MS en Parkinson.
• Seksuele problemen worden meestal veroorzaakt door een combinatie van lichamelijke, psychische en sociale factoren. Sommige ziekten of beperkingen hebben een directe invloed op het lichaam. Dit is bijvoorbeeld het geval bij aandoeningen aan het zenuw-, vaat- of hormoonstelsel. Mensen die hier last van hebben, merken dat hun lichaam niet goed reageert op seksuele prikkels. Een chronische ziekte of beperking kan ook indirect van invloed zijn: het seksuele leven verandert door de symptomen van de ziekte, bijvoorbeeld door pijn, stijfheid, vermoeidheid, energieverlies, evenwichtsstoornis, incontinentie of verlamming. Sommige medicijnen hebben bijwerkingen die invloed kunnen hebben op het seksueel functioneren. Psychische effecten, zoals angst, onzekerheid en een veranderend lichaamsbeeld kunnen ook seksuele disfuncties tot gevolg hebben.
• Een chronische ziekte of lichamelijke beperking kan verschillende disfuncties veroorzaken zoals erectieproblemen, minder zin in seks, minder reactie op prikkels, geslachtsdelen minder gevoelig, niet of moeilijk tot een orgasme kunnen komen en vagina minder vochtig.

Om naar te verwijzen

• Op www.seksualiteit.nl staat per ziekte beschreven welke effecten het op seksualiteit kan hebben. Ook staan er allerlei tips en mogelijke oplossingen.
• Download of bestel de brochure ‘Seksualiteit en een chronische ziekte’ 
• Bestel de brochures over seksualiteit bij hart- en vaataandoeningen, astma of COPD en diabetes
• Op seksualiteitemb.nl staat informatie voor begeleiders en ouders van mensen met ernstig meervoudige beperkingen (EMB). Maar ook gedragsdeskundigen, therapeuten, managers en bestuurders kunnen de informatie gebruiken.

Voor u als professional

• Meer over Fysieke aspecten van ziekte en beperking
• Meer over Psychische aspecten van ziekte en beperking
• Bent u huisarts? Bekijk de voorbeeldfilmpjes Seksualiteit bespreken en Seksualiteit bespreken een patiënt met een niet-westerse achtergrond.